Η διακόσμηση ιδιαίτερα της ροζέτας, αλλά και του κρίκου, είναι μοναδική ευκαιρία για τον ντόπιο τεχνίτη-καλλιτέχνη να εκφραστεί. Θαυμάσαμε την ευαισθησία και καλαισθησία με την οποία επεξεργάζεται το αντικείμενο αυτό. Κι ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μεταλλικό αντικείμενο, που σημαίνει δύσπλαστο υλικό, το οποίο απαιτεί δυνατό χέρι και αποφασιστικές κινήσεις για να χαραχθεί ή να τρυπηθεί χωρίς δυνατότητα διόρθωσης κάποιας κακοτεχνίας.
Αγαπημένο μοτίβο είναι ο συνδυασμός μικρών κύκλων και σχημάτων που θυμίζουν απλοποιημένες ανθρώπινες μορφές ή και κλειδαρότρυπες. Ο αρμονικός συνδυασμός τους σε νοητούς ομόκεντρους κύκλους (δυο ή τρεις συνήθως) στη ροζέτα δημιουργεί πολλές παραλλαγές, ενώ το σύνολο διατηρεί πάντα ξέχωρη αισθητική ισορροπία και χάρη. Οι μορφές επεξεργάζονται με κοπίδι και αφαιρείται το μέταλλο ώστε να διαγράφεται το περίγραμμα του επιθυμητού σχήματος.
Συναντάμε συχνά το συνδυασμό των πιο πάνω μοτίβων με εγχάρακτα σχέδια ή μικρά βαθουλώματα, συνταιριασμένα με πρωτοτυπία, που δίνουν στο σύνολο μοναδική αρμονία και χάρη. Η όλη σύνθεση θυμίζει κέντημα ιδιαίτερης λεπτότητας. Όχι σπάνια η ροζέτα έχει μόνο χαραγμένο διάκοσμο με επεξεργασμένο το περίγραμμά της, που συνήθως παίρνει το σχήμα μαργαρίτας.
Όταν χρησιμοποιούνται δυο ροζέτες μαζί, συνήθως τμήμα του μοτίβου της μεγάλης επαναλαμβάνεται στη μικρότερη, έτσι ώστε να αναδεικνύεται το σύνολο. Συχνά και η περίμετρος της ροζέτας είναι επεξεργασμένη με ημικυκλικά μοτίβα, μικρότερα ή μεγαλύτερα, που την κάνουν να μοιάζει με δαντέλα.
Εξάλλου η όψη των κρίκων είναι σχεδόν πάντα επεξεργασμένη με συνδυασμό εγκοπών και βαθουλωμάτων σε ενδιαφέρουσες συνθέσεις.
Πολλές φορές το κερκέλι εκτός απ’ τη χρήση του για τράβηγμα και κλείσιμο της πόρτας, με την προσθήκη πλατυκέφαλου καρφιού στο κάτω άκρο του κρίκου, μετατρέπεται και σε κρουστικό αντικείμενο.
Το κερκέλι ήταν μοναδικό στολίδι στις πόρτες εισόδου. Για πάρα πολλά χρόνια διατηρήθηκε αναλλοίωτη η μορφή του με μικρές διαφοροποιήσεις στο διάκοσμο. Στις μεγάλες πόλεις η πορεία της αρχιτεκτονικής σύνθεσης εξαρτώμενη από τους εκάστοτε κατακτητές επηρέασε και τη μορφή του μεταλλικού αυτού αντικειμένου. Η κυκλική φόρμα της ροζέτας αλλάζει. Τα γνώριμα μοτίβα που τη στολίζουν χάνονται. Ο απλός κρίκος δίνει τη θέση του σε πολυπλοκότερες κατασκευές περισσότερο διακοσμημένες παρά εύχρηστες.
Διαπιστώνεται εύκολα η εισβολή ξένων μαστόρων στο επάγγελμα (ιδιαίτερα επί Τουρκοκρατίας). Το κερκέλι σαν αντικείμενο λαϊκής τέχνης όπου επιβιώνουν απηχήσεις του παρελθόντος, παραγκωνίζεται από νέες μορφές ξένες προς το χώρο. Ευτυχώς διατηρείται ακόμα ανεπηρέαστο στην ύπαιθρο χώρα. Αργότερα με την επίδραση του Νεοκλασικού και με τη χρησιμοποίηση νέων υλικών και τεχνικών (χυτοσίδηρος και χαλκός κλπ.) τείνει να εξαφανιστεί.
Σήμερα υπάρχουν λίγα μόνο εργαστήρια που εξακολουθούν να κατασκευάζουν αυτά τα τόσο όμορφα αντικείμενα. Βέβαια γίνεται αναπαραγωγή βασισμένη στα παλιά πρότυπα χωρίς προσπάθεια αφομοίωσης και εξέλιξης.
|
